W obliczu zmieniających się potrzeb opieki nad osobami starszymi, rodzicami i dziećmi, zasiłek opiekuńczy staje się kluczowym wsparciem finansowym dla wielu rodzin. Rok 2023 przyniósł pewne zmiany i aktualizacje w zakresie programów wsparcia, które mają na celu ułatwienie życia opiekunom troszczącym się o swoich bliskich.
Poniżej przyjrzymy się dokładnie, czym jest zasiłek opiekuńczy, ile wynosi kwota zasiłku oraz w jaki sposób starać się o jego przyznanie.
Zasiłek opiekuńczy na osobę starszą lub dziecko
Zasiłek opiekuńczy to specjalne świadczenie pieniężne, które przysługuje osobie ubezpieczonej zgodnie z ustawą z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Jest to rodzaj wsparcia przyznawanego w sytuacjach, gdy osoba ubezpieczona musi osobiście sprawować opiekę nad chorym członkiem rodziny. Głównym celem zasiłku jest pomoc rodzinom w trudnych okolicznościach, zapewniając środki finansowe na pokrycie kosztów związanych z opieką nad chorym bliskim. Zasiłek działa na zasadzie ochrony społecznej i jest ważnym elementem systemu wsparcia dla rodzin w Polsce.
Opieka nad seniorami w Twojej okolicy | Sprawdź najlepszych kandydatów
Kogo uważa się za chorego członka rodziny w przypadku pobierania zasiłku opiekuńczego?
W kontekście zasiłku opiekuńczego, za chorego członka rodziny uznaje się dziecko do 14 roku życia oraz inne osoby związane więzami rodzinnymi z osobą ubezpieczoną, do których należą: małżonek , rodzice, rodzic dziecka, ojczym, macocha, teściowie, dziadkowie, wnuki oraz rodzeństwo.
Ponadto, zasiłek może zostać przyznany także w przypadku dzieci powyżej 14 lat, o ile te pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą ubezpieczoną, wymagając przy tym osobistej opieki.
O czym warto pamiętać, to że zasiłek opiekuńczy przysługuje na zasadach innych niż: zasiłek pielęgnacyjny, świadczenie pielęgnacyjne i dodatek pielęgnacyjny.
W ramach zasiłku opiekuńczego istnieje kilka kategorii wsparcia obejmujących opiekę nad dzieckiem, rodzicem w złym stanie zdrowia lub osobą starszą. Program ten ma na celu zapewnienie wsparcia w spełnianiu codziennych obowiązków oraz opieki dla wymagających tego osób. Aby skorzystać z tego rodzaju zasiłku niezbędne jest spełnienie określonych kryteriów i przestrzeganie obowiązujących procedur aplikacyjnych.
Komu przysługuje zasiłek opiekuńczy? Kryteria dla przyznania zasiłku
Zgodnie z informacjami zawartymi w ustawie o świadczeniach pieniężnych, z zasiłku opiekuńczego w razie choroby osoby bliskiej może skorzystać każda osoba podlegająca ubezpieczeniu chorobowemu. Do osób tych należą:
- pracownicy objęci ubezpieczeniem;
- członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i kółek rolniczych;
- osoby wykonujące swoją pracę na podstawie umów agencyjnych lub innej umowy o świadczenie usług;
- osoby wykonujące pracę nakładczą;
- osoby prowadzące pozarolniczą działalność lub osoby współpracujące;
- osoby wykonujące swoją pracę odpłatnie na podstawie odpowiedniego skierowania;
- osoby odbywające służbę zastępczą;
- duchowni.
Uwaga! Zasiłek nie przysługuje w przypadku zatrudnienia opiekuna lub opiekunki dla osoby wymagającej opieki. Jeżeli jesteś zainteresowany znalezieniem prywatnej opiekunki, sprawdź kandydatów dostępnych na Yoopies.
Czy rodzaj umowy ma wpływ na zasiłek opiekuńczy?
Zasiłek opiekuńczy jest świadczeniem udzielanym na zasadach ubezpieczenia społecznego osobom, które sprawują osobistą opiekę nad chorym lub niepełnosprawnym. Oznacza to, że zarówno osoby pracujące na umowie o pracę, jak i osoby prowadzące działalność gospodarczą, mogą mieć prawo do zasiłku opiekuńczego, jeśli spełniają określone warunki. Jednym z kluczowych kryteriów jest bycie ubezpieczonym w systemie ubezpieczeń społecznych.
Powiązane artykuły:
Umowa dla niani
Czy na podstawie umowy zlecenie mogę starać się o zasiłek opiekuńczy?
Zasiłek przysługuje osobie pracującej na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenie lub umowy uaktywniającej np. jako niania tylko w przypadku opłacania składek na ubezpieczenie chorobowe w ZUS.
Jak otrzymać zasiłek opiekuńczy | Krok po kroku
Dokumentem stanowiącym podstawę do przyznania zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem, rodzicem lub innym członkiem rodziny jest zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA. Dokument ten jest wymagany podczas składania wniosku o zasiłek.
Wniosek o zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania opieki
Warunkiem niezbędnym dla każdej osoby ubezpieczonej, która chce pobierać zasiłek opiekuńczy jest złożony w formie papierowej lub elektronicznej wniosku o zasiłek opiekuńczy. Wzory wniosków dostępne są na stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Z-15A – dla wnioskujących o zasiłek na opiekę nad dzieckiem;
Z-15B – dla wnioskujących o zasiłek na opiekę nad innym niż dziecko chorym członkiem rodziny.
Zwolnienie lekarskie może zostać przekazane w formie:
- dokumentu elektronicznego (e-ZLA);
- na formularzu wydrukowanym z systemu teleinformatycznego;
- w formie wydruku zaświadczenia wystawionego elektronicznie (wydruk e-ZLA).
Jeżeli pracownik nie dostarczy wymaganych dokumentów do uzyskania zasiłku, nie nabędzie prawa do jego otrzymania, wówczas pracodawca powinien potraktować nieobecność pracownika jako nieusprawiedliwioną.
Jak złożyć wniosek o zasiłek opiekuńczy?
Wniosek o przyznanie zasiłku opiekuńczego można złożyć na kilka sposobów:
- Osobiście w siedzibie ZUS;
- Listownie, wysyłając odpowiednie dokumenty na adres oddziału ZUS;
- Przez Internet, za pośrednictwem Platformy PUE ZUS
Poniżej przedstawiamy proces, jak złożyć wniosek elektroniczny o zasiłek opiekuńczy:
- Zaloguj się na profil na Platformie Usług Elektronicznych (PUE);
- W katalogu usług wybierz „złożenie dokumentu Z-15”. UWAGA: Wniosek o zasiłek opiekuńczy należy złożyć przy każdorazowym ubieganiu się o zasiłek, za wyjątkiem przypadków nieprzerwanych okresów opieki;
- Uzupełnij dane w formularzu i złóż dyspozycję odbioru korespondencji. Domyślnie korespondencja zostanie skierowana poprzez PUE ZUS. Możesz wybrać odpowiedź w formie papierowej z odbiorem osobistym, poprzez pełnomocnika lub pocztę;
- Podaj numer rachunku, na który ZUS ma wypłacić zasiłek;
- Podpisz wniosek za pomocą podpisu kwalifikowanego lub profilu zaufanego ePUAP. Wyślij wniosek.
Kto wypłaca zasiłek opiekuńczy, ZUS czy pracodawca?
Świadczenie wypłacane jest z ubezpieczenia chorobowego, przez ZUS lub KRUS, bezpośrednio pracownikowi lub za pośrednictwem płatnika składek tj. pracodawcy. Samo świadczenie należy do świadczeń z rodzaju zasiłkowych – wypłacanych jednorazowo lub przez krótki czas.
Jak długo wypłacany jest zasiłek opiekuńczy?
Zasiłek opiekuńczy może być wypłacany nie dłużej niż 60 dni w roku kalendarzowym z powodu opieki nad dziećmi, rodzicem i innymi członkami rodziny.
Okres wypłaty świadczenia nie zależy od liczby osób uprawnionych do zasiłku, liczby dzieci lub członków rodziny wymagających sprawowania opieki.
- 60 dni dla opieki nad zdrowym dzieckiem do lat 8 lub chorym dzieckiem do lat 14, w tym także dzieckiem niepełnosprawnym;
- 14 dni dla opieki nad dzieckiem w wieku powyżej 14 lat lub chorym członkiem rodziny;
- 30 dni dla opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym w wieku powyżej 14 lat i poniżej 18 roku życia lub dzieckiem niepełnosprawnym poniżej 8 roku życia w przypadku porodu, choroby lub pobytu w szpitalu osoby, która sprawuje opiekę nad dzieckiem.
Kiedy wypłacany jest zasiłek opiekuńczy?
Wypłata świadczenia następuje niezwłocznie, nie później niż w terminie 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do zrealizowania wypłaty zasiłku.
Termin złożenia wniosku o przyznanie zasiłku
Zgodnie z obowiązującą ustawą, roszczenie o wypłatę zasiłku przedawnia się po upływie 6 miesięcy od ostatniego dnia okresu, za który przysługuje zasiłek. W przypadku powstania przeszkody do złożenia wniosku o zasiłek, termin 6 miesięcy liczy się od dnia, w którym ustała przeszkoda uniemożliwiająca zgłoszenie roszczenia.
Komu nie przysługuje zasiłek opiekuńczy?
Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje jeśli w gospodarstwie domowym są obecne osoby mogące sprawować opiekę nad chorym członkiem rodziny lub osoba starająca się o przyznanie świadczenia nie jest objęta ubezpieczeniem chorobowym.
Ile wynosi kwota zasiłku opiekuńczego w 2024 roku?
Wysokość zasiłku obliczana jest w wysokości 80% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłacanego pracownikowi za okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym pracownik wystosował wniosek o sprawowanie opieki nad osobą chorą np. rodzicem. Zasiłek przysługuje na każdy dzień, także dni ustawowo wolne od pracy.
Minimalna podstawa wymiaru zasiłku opiekuńczego
Minimalna podstawa wymiaru dla pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze godzin nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia.
Jaka jest podstawa obliczenia zasiłku opiekuńczego?
Podstawa do obliczenia zasiłku stanowi wymiar składek na ubezpieczenie chorobowe, po jednoczesnym odliczeniu składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz chorobowe (finansowane ze środków pracownika).
W przypadku okresu krótszego, tj. gdy konieczność sprawowania opieki powstała przed upływem pierwszego miesiąca kalendarzowego zatrudnienia, do podstawy wymiaru obliczenia wysokości zasiłku przyjmuje się:
- wynagrodzenie miesięczne już określone w umowie o pracę, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości (wynagrodzenie określone w stawce godzinowej również traktuje się jak wynagrodzenie stałe),
- wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy, jeżeli pracownik otrzymuje wynagrodzenie zmienne.
Przerwa w pobieraniu zasiłku a podstawa wymiaru do obliczenia zasiłku
Podstawę wymiaru zasiłku nie oblicza się na nowo (u tego samego pracodawcy), jeżeli przy pobieraniu zasiłku przerwa w trakcie jego pobierania trwała krócej niż miesiąc kalendarzowy.
Zasiłek opiekuńczy a podatek
Osoby, które otrzymały zasiłek opiekuńczy, otrzymają od organu wypłacającego deklarację PIT-11A, na podstawie której wypełniają PIT-37 lub PIT-36, w których wpisują uzyskaną kwotę zasiłku.
Do świadczeń, które należy rozliczyć z Urzędem Skarbowym należą między innymi zasiłek opiekuńczy, zasiłek macierzyński, dla osób, które nie otrzymały zwolnienia od ustawodawcy w ramach reformy polskiego ładu oraz zasiłek dla bezrobotnego rodzica.
Zasiłek opiekuńczy a składki ZUS
Podczas przebywania na zasiłku opiekuńczym, składki na ubezpieczenie społeczne nie są opłacane.
Pobieranie zasiłku opiekuńczego a miejsce sprawowania opieki nad osobą chorą
Opieka nad osobą chorą może być sprawowana w miejscu zamieszkania zarówno osoby chorej lub osoby pobierającej świadczenie. Świadczenie zostanie wypłacone tylko i wyłącznie, gdy poza pracownikiem w gospodarstwie domowym nie ma innych członków rodziny mogących sprawować opiekę nad osobą chorą. Zasiłek opiekuńczy ma na celu ochronę osoby ubezpieczonej przed utratą wynagrodzenia w czasie sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny.
Podsumowanie, zasiłek opiekuńczy
Podsumowując, zasiłek opiekuńczy ma na celu ułatwienie codziennego funkcjonowania opiekunów i zapewnienie odpowiedniego wsparcia finansowego osobom potrzebującym. Istnieją różne formy wsparcia w ramach zasiłku opiekuńczego, w zależności od rodzaju opieki, a podstawą do uzyskania świadczenia jest uzyskanie zwolnienia lekarskiego oraz złożenie wniosku w ZUS.
Opracowano na podstawie:
Rozdział 7 – Zasiłek opiekuńczy – Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Dz.U.2022.1732 t.j. Art. 32.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 lipca 2018 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się, stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna (Dz.U. z 2018 r. poz. 1497).