Urlop macierzyński jak wskazuje sama nazwa jest formą urlopu, która przysługuje po urodzeniu lub po adopcji dziecka w celu zapewnianie odpowiedniego czasu na opiekę, odpoczynek, a także dostosowanie się do nowej sytuacji rodzicielskiej.
Komu przysługuje urlop macierzyński?
Urlop macierzyński przysługuje matkom, które urodziły lub adoptowały dzieci, pracującym na podstawie umowy o pracę tj. objętymi składkami na ubezpieczenie chorobowe.
Do przejścia na urlop macierzyński nie mają prawa mamy, które przed porodem pracowały na podstawie jednej z umów cywilno-prawnych: zlecenia, umowy uaktywniającej lub umowy o dzieło.
Urlop macierzyński a umowa zlecenie | Czy pracując na zlecenie mogę skorzystać z urlopu?
Zgodnie z obowiązującym prawem, osobie zatrudnionej na podstawie umowy zlecenie nie przysługuje urlop macierzyński ani urlop rodzicielski.
Z drugiej strony osobie zatrudnionej na tego rodzaju umowie należy się tzw. „urlop macierzyński zleceniobiorcy” w przypadku, gdy w dniu porodu matka starająca się o urlop była zgłoszona do ubezpieczenia chorobowego.
Niania dla dziecka | Sprawdź profile opiekunek w okolicy
Ile trwa urlop macierzyński? | Kalkulator urlopu dla 2024 roku
Zgodnie z art. 180 Kodeksu pracy w 2023 roku urlop macierzyński przysługuje przez 20 tygodni w przypadku jednego dziecka, a w przypadku ciąży mnogiej jest wydłużany i może trwać 37 tygodni. Szczególne sytuacje, takie jak komplikacje zdrowotne matki lub wcześniejsze narodziny dziecka mogą stanowić powód do przedłużenia urlopu, tylko na wniosek matki.
Jak obliczyć przysługujący okres urlopowy dla matki? Kalkulator tygodniowy urlopu macierzyńskiego przedstawia przysługujące okresy urlopu według liczby urodzonych dzieci
- 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka;
- 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci;
- 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci;
- 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci;
- 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga dzieci.
Czy urlop macierzyński musi zostać wykorzystany w całości?
Zgodnie z prawem każda matka musi wykorzystać 14 tygodni przyznanego urlopu macierzyńskiego, z których nie może zrezygnować. Pozostałe 6 tygodni może oddać ojcu w ramach urlopu tacierzyńskiego. Co warto wiedzieć, na urlopie macierzyńskim może przebywać tylko jeden rodzic w tym samym czasie.
Czy po urodzeniu martwego dziecka matce przysługuje urlop macierzyński? Tak. Urlop macierzyński po urodzeniu martwego dziecka także przysługuje matce i jest to wymiar 8. tygodniowego urlopu od czasu porodu lub poronienia.
Czy termin urlopu macierzyńskiego może zostać zmieniony?
Tak, termin urlopu może zostać zmieniony, a jego ostateczne ustalenie powinno zostać dokonane we współpracy z pracodawcą zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Podczas ustalania okresu urlopowego należy wziąć pod uwagę czynnik najważniejszy tj. termin porodu, okres urlopu może ulec zmianie z powodu wcześniejszych lub późniejszych narodzin dziecka.
Warunki przyznania urlopu macierzyńskiego | Wniosek o urlop
Urlop macierzyński przysługuje biologicznej matce dziecka, która jest ubezpieczona w systemie ZUS. Matka starająca się o przyznanie urlopu macierzyńskiego musi zgłosić narodziny dziecka do swojego pracodawcy z odpowiednim wyprzedzeniem.
Przykładowy wzór wniosku o urlop macierzyński
Wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego powinien zawierać elementy, takie jak:
- Dane osobowe osoby wnioskującej (imię, nazwisko, adres, PESEL);
- Dane pracodawcy (nazwa firmy lub instytucji, numer telefonu);
- Termin urlopu i okres trwania;
- Zobowiązanie co co przekazania niezbędnych dokumentów;
- Podpis, data.
Kiedy złożyć podanie/wniosek o urlop macierzyński?
Optymalne jest złożenie wniosku na kilka tygodni lub miesięcy przed planowanym rozpoczęciem urlopu. W Polsce, zgodnie z obowiązującymi przepisami, podanie o urlop powinno zostać złożone nie później niż 14 dni przed planowanym terminem porodu.
Podanie o urlop macierzyński należy złożyć tak, aby pracodawca mógł z wyprzedzeniem zorganizować pracę podczas nieobecności pracownika.
W jaki sposób złożyć wniosek o urlop macierzyński?
Jeżeli matka jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę lub opłaca składki chorobowe na podstawie umowy zlecenie, wniosek powinien zostać złożony u pracodawcy lub za pośrednictwem platformy internetowej PUE ZUS jako wniosek ZUS ZAM.
Wniosek ZUS ZAM wypełnia osoba ubezpieczona, która ubiega się o zasiłek macierzyński.
Czy urlop macierzyński wlicza się do emerytury?
Tak, urlop macierzyński wlicza się do emerytury zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Okres pobierania zasiłku macierzyńskiego jest uwzględniony podczas ustalania prawa do emerytury i jej wysokości.
Zasiłek macierzyński płatny podczas urlopu macierzyńskiego
W czasie urlopu macierzyńskiego wysokość zasiłku wynosi 100% podstawy wymiaru tj. kwoty otrzymywanego wynagrodzenia za ostatnie 12 miesięcy. Dodatkowo matka ma prawo do skorzystania ze 100% podstawy wymiaru zasiłku podczas urlopu rodzicielskiego za pierwsze 6 tygodni oraz 60% za pozostałe 26 tygodni.
W przypadku złożenia przez pracownicę wniosku o urlop w terminie nie później niż 21 dni po porodzie miesięczny zasiłek macierzyński za okres urlopowy wynosi 81,5% podstawy wymiaru. Zasiłek macierzyński przysługuje osobom opłacającym składki chorobowe.
Zasiłek macierzyński jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) jako forma świadczenia, której celem jest częściowe lub całkowite pokrycie utraconych dochodów przez matkę w czasie jej nieobecności w miejscu pracy.
Zasiłek macierzyński a ustanie zatrudnienia
Zasiłek macierzyński jest wypłacany również matkom, których:
- umowa o pracę wygasła w dniu porodu;
- tytuł do ubezpieczeń społecznych wygasł w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego;
- umowa wygasła w trakcie ciąży wskutek upadłości zakładu pracy;
- zatrudnienie ustało w czasie ciąży i z naruszeniem przepisów prawa;
- dziecko urodziło się (lub zostało adoptowane) w czasie urlopu wychowawczego.
W przypadku gdy w trakcie trwania urlopu macierzyńskiego umowa zawarta na czas określony zostaje rozwiązana i nie następuje jej przedłużenie, oznacza to że z dniem rozwiązania umowy pracownik traci status osoby zatrudnionej, ale zachowuje prawo do zasiłku. Należy pamiętać, że kobieta przebywająca na urlopie macierzyńskim jest chroniona stosunkiem prawnym i nie może zostać zwolniona.
Kiedy wypłacany jest zasiłek macierzyński?
Zasiłek macierzyński wypłacany jest nie później niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów wymaganych do stwierdzenia uprawnień do przyznania zasiłku.
Czy przyznanie urlopu macierzyńskiego przed porodem jest możliwe?
Tak. Urlop macierzyński może zostać rozpoczęty już przed porodem. Wówczas pełny wymiar urlopu macierzyńskiego należnego osobie ubezpieczonej po porodzie jest zmniejszony o liczbę dni wykorzystanego świadczenia przed porodem. Pracownica na swój wniosek może wykorzystać do maksymalnie 6. tygodni urlopu przed porodem.
Co po urlopie macierzyńskim?
Po urlopie macierzyńskim istnieje wiele dróg, z których może skorzystać każda matka, po pierwsze powrót do pracy i kontynuacja wykonywania obowiązków w miejscu dotychczasowego zatrudnienia lub poszukiwanie nowej pracy. Po zakończonym urlopie, matka może skorzystać z form wsparcia dla rodziców, takich jak opiekunka dla dziecka, przedszkole lub żłobek.
Niektóre firmy oferują wiele elastycznych podejść i rozwiązań w celu jak najlepszego łączenia życia rodzinnego z pracą. Poza tym wydłużenie urlopu macierzyńskiego oraz późniejsze skorzystanie z urlopu rodzicielskiego stanowi wybór dla wielu kobiet. Suma wszystkich dni daje rok spędzony z nowonarodzonym dzieckiem.
Często zadawane pytania
- Czy informacja o urlopie macierzyńskim pojawia się w świadectwie pracy?
Informacja o przebywaniu na urlopie macierzyńskim zazwyczaj nie pojawia się w świadectwie pracy.
Świadectwo pracy jest dokumentem potwierdzającym zatrudnienie i okres pracy danego pracownika, przez co najczęściej nie zawiera szczegółowych informacji na temat różnego rodzaju urlopów, np. urlopu wychowawczego lub urlopu macierzyńskiego.
- Jak wygląda urlop macierzyński dla ojca?
Urlop tacierzyński, czyli niewykorzystany przez matkę urlop macierzyński stanowi dni wolne przysługujące ojcu i wynosi do maksymalnie 6 tygodni. W przypadku gdy urlop macierzyński nie przysługuje matce, ojciec nie może skorzystać z urlopu tacierzyńskiego.
- Czym różni się urlop macierzyński od urlopu rodzicielskiego?
Urlop macierzyński i urlop rodzicielski stanowią dwie różne formy urlopu związane z opieką nad dzieckiem. Urlop macierzyński przysługuje matce po urodzeniu lub adopcji dziecka i jest skoncentrowany na okresie bezpośrednio po narodzinach. Urlop rodzicielski przysługuje jednemu lub obu rodzicom i może trwać do 32 tygodni z zaznaczeniem podziału trwania między rodzicami według ich preferencji.
- Czy po powrocie z urlopu macierzyńskiego można zmienić stanowisko pracy?
Po zakończonym okresie urlopowym, pracownik nie jest objęty ochroną stosunku pracy, a zatem może zmienić stanowisko pracy lub otrzymać wypowiedzenie umowy o pracę na zasadach ogólnych określonych przepisami prawa pracy.
Podsumowanie, urlop macierzyński
Urlop macierzyński stanowi istotny okres w życiu każdej matki, pozwalając na zadbanie o zdrowie i dobro nowonarodzonego dziecka. Długość i warunki przyznania mogą różnić się w zależności od indywidualnych okoliczności, dlatego tak istotne jest zapoznanie się z aktualnymi wymogami i procedurami. Urlop przysługuje matkom, które urodziły lub adoptowały dziecko oraz są objęte składkami z tytułu ubezpieczenia chorobowego na okres co najmniej 20 tygodni na podstawie złożonego wcześniej wniosku. Przyjmowaniem i rozpatrywaniem wniosków zajmuje się ZUS.
Przygotowano na podstawie
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510, z późn. zm.);
Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz. U. z 2015 r. poz. 2243, z późn. zm.);
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 1732, z późn. zm.).