Bezsenność stanowi obecnie powszechny problem dotykający zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. Jest stanem, który może w negatywny sposób wpływać na jakość życia, zdrowie fizyczne i psychiczne. Poniżej przyjrzymy się jej potencjalnym przyczynom, objawom oraz różnym metodom leczenia, by w jak najlepszy sposób szukać skutecznych sposobów na poprawę jakości snu.
Czym jest bezsenność oraz jak traktować pojawiające się zaburzenie u dzieci i dorosłych?
Bezsenność jest stanem zaburzenia prawidłowego rytmu trwania snu, jego głębokości oraz prawidłowe trwanie. Osoba cierpiąca na to zaburzenie ma trudność z zasypianiem lub utrzymaniem snu przez dany czas poprzez częste wybudzanie, co przekłada się na niespełnianie podstawowej funkcji snu tj. dostarczanie odpowiedniej ilości energii.
Kiedy możemy mówić o bezsenności?
O bezsenności mówimy wówczas, gdy trudności z zasypianiem trwają przez blisko miesiąc i w określony sposób wpływają na samopoczucie danego człowieka.
Bezsenność może negatywnie wpływać na funkcjonowanie danej osoby nie tylko w ciągu nocy, ale także w ciągu dnia np. poprzez niewyspanie, brak odpowiedniej ilości energii, roztargnienie.
Bezsenność nie jedno ma imię, czyli o różnych rodzajach bezsenności
Przed rozpoczęciem leczenia, ważne jest, by zidentyfikować rodzaj bezsenności, z którym mamy do czynienia, bowiem inny rodzaj bezsenności wymagają innego podejścia podczas terapii.
Do dwóch głównych typów zaburzenia zaliczamy bezsenność krótkotrwałą, która najczęściej występuje przez okres krótszy niż 3 tygodnie. Zazwyczaj ten typ zaburzenia związany jest z pojawiającym się w życiu stresem, problemami lub traumatycznym zdarzeniem np. wypadkiem.
Bezsenność przewlekła występuje przez okres dłuższy niż 3 tygodnie i jest spowodowana zaburzeniami na tle emocjonalnym lub somatycznym.
Pozostałe rodzaje bezsenności to m.in.
- Bezsenność rozpoczęcia snu – występuje u osób, które mają problem przy inicjacji snu i trwa zwykle dłużej niż 30 minut;
- Bezsenność podtrzymania snu – objawia się w trudnościach z utrzymaniem snu, częstym wybudzaniem i problemami z zaśnięciem;
- Bezsenność wczesnoranna – powoduje budzenie się wcześnie rano;
- Bezsenność mieszana – doświadczanie więcej niż jednego rodzaju bezsenności.
Objawy bezsenności jako jednego z zaburzeń snu
Bezsenność jako jedno z zaburzeń snu może wywoływać wiele nieprzyjemnych objawów i znacząco obniżać komfort życia danej osoby. Osoby dotknięte bezsennością skarżą się najczęściej na doświadczanie frustracji, zmęczenie, obniżenie nastroju, trudności w koncentracji, a nawet zaburzenia psychiczne.
Jednym z głównych objawów bezsenności jest oczywiście trudność w zasypianiu, gdzie przez długie godziny dana osoba próbuje zapaść w sen oraz nagłe wybudzanie w nocy.
Najczęściej spotykane objawy bezsenności
- Trudności w zasypianiu trwające dłużej niż 30 minut;
- Wczesne budzenie się rano lub w nocy oraz trudność w powrocie do snu;
- Zmniejszona wydajność w ciągu dnia, zmęczenie oraz brak energii do działania;
- Zwiększona podatność na stres, bóle głowy, napięcie mięśniowe i ogólne rozdrażnienie;
- Nadmierne spożywanie środków pobudzających np. kofeiny;
- Koszmary, lęki, chrapanie;
- Ogólne rozdrażnienie;
- W stanach zaawansowanych, pojawiające się zaburzenia psychiczne.
Sprawdź ogłoszenia usług pomocy domowej dostępne na Yoopies Polska
Przyczyny bezsenności, gdzie rodzą się problemy ze snem?
Odnalezienie przyczyny bezsenności może stanowić nie lada kłopot, bowiem niejednokrotnie zaburzenie może wynikać z kombinacji czynników fizycznych, psychicznych oraz środowiskowych.
Zrozumienie co stanowi przyczynę jest istotne dla skutecznego leczenia oraz zarządzania zaburzeniem, a w przypadku gdy bezsenność staje się chroniczna lub znacząco wpływa na codzienne funkcjonowanie, warto skonsultować się z lekarzem w celu oceny i ewentualnego wprowadzenia odpowiednich interwencji.
Przyczyny bezsenności o podłożu psychologicznym i emocjonalnym
- Stres i napięcie emocjonalne (niepokój, depresja, zaburzenia lękowe);
- Lęki i obawy;
- Zaburzenia nastroju;
- Myśli utrudniające zasypianie.
Przyczyny bezsenności wynikające z nawyków i stylu życia
- Spożywanie kofeiny, alkoholu lub innych używek;
- Hałas, światło, nieodpowiednia temperatura w sypialni;
- Intensywna aktywność fizyczna wieczorem;
- Przesadna ekspozycja na ekrany urządzeń elektronicznych przed snem;
- Nieregularny rytm snu;
- Zmiana strefy czasowej.
Przyczyny wynikające z zaburzeń zdrowotnych
- Ból chroniczny;
- Problemy, takie jak astma, refluks żołądka;
- Alergie;
- Zaburzenia tarczycy;
- Zespół niespokojnych nóg;
- Dusznica.
Ważne jest, by przyczyna zaburzenia została określona już na samym początku w celu dobrania jak najlepszej metody leczenia. Jeżeli objawy bezsenności utrzymują się przez dłuższy czas i wpływają na normalne funkcjonowanie, konieczna jest wizyta u specjalisty. Specjalista pomoże zidentyfikować źródło problemu i dostosuje odpowiedni sposób leczenia.
Problem z zasypianiem zazwyczaj pojawia się nagle i nie powinien być lekceważony. Organizm daje znak o różnego rodzaju chorobach bądź negatywnym wpływie czynników lub sytuacji. Najczęściej spotykaną przyczyną bezsenności u osób dorosłych są zaburzenia na tle psychicznym lub przebyte zdarzenia traumatyczne.
Bezsenność u dzieci – charakterystyka zaburzenia
Sen, podobnie jak inne procesy fizjologiczne może ulec zakłóceniu. Przyczyny bezsenności u dzieci mogą mieć różne podłoże i obejmują takie czynniki jak lęk, zmiany w życiu, stres, brak aktywności fizycznej, niezdrowej jedzenie, korzystanie z urządzeń elektronicznych przez snem, pójdzie do żłobka lub szkoły.
Sprawdź, ile powinno spać dziecko
Leczenie bezsenności u dzieci
Leczenie bezsenności u dziecka najczęściej obejmuje zmianę nawyków i stylu życia, w tym wprowadzenie stałych godzin snu, ograniczenie aktywności wieczornej lub pomoc w radzeniu sobie ze stresem lub pojawiającym się lękiem, wyłączenie lub zmniejszenie użytkowania urządzeń elektronicznych.
Sprawdź wpływ metody Marii Montessori na rozwój dziecka oraz sposób manifestowania potrzeb przez tzw. High Need Baby.
Bezsenność u dzieci z autyzmem
Badania wskazują, że blisko 50% dzieci w spektrum autyzmu cierpi na bezsenność, której przyczyny mogą wynikać z samych objawów autyzmu (trudności w nawiązaniu relacji, problemach w komunikacji, lękach, powtarzalności czynności i rytuałach), ale również bólach głowy, nadwrażliwości na światło i hałas.
Bezsenność u niemowląt
Problem bezsenności u niemowląt może mieć różne podłoże – niemowlęta śpią od 14 do 17 godzin na dobę – a zakłócenia snu wynikają z niewłaściwej diety, problemów z oddychaniem lub trawieniem, braku stałych godzin snu, nadwrażliwości na hałas lub światło, nieodpowiednich warunków snu, takich jak zbyt wysoka temperatura w pokoju lub za ciasne ubranie.
W przypadku pojawienia się nieustającej bezsenności u dziecka, warto skonsultować się z pediatrą, który pomoże w diagnozie przyczyny problemu i umożliwi zapewnienie prawidłowego i spokojnego snu dziecku.
Leczenie bezsenności u dzieci i dorosłych
Leczenie bezsenności zależy przede wszystkim od przyczyny. W przypadku czynników drażniących, konieczna jest ich eliminacja np. zmniejszenie docierających do sypialni hałasu i światła. W innych przypadkach zmiana stylu życia i nawyków może doprowadzić do poprawienia stanu snu, np. ograniczenie aktywności wieczornej lub zmniejszenie ilości spożywanych używek w ciągu dnia.
Prawidłowy sen może zapewnić m.in.
- Terapia behawioralna, która skupi się na zmianie złych nawyków sennych. Terapeuta pomaga pacjentowi zidentyfikować czynniki ryzyka i nawyki, które w negatywny sposób nasilają problem bezsenności, są to np. przesiadywanie w łóżku w ciągu dnia;
- Ograniczenie intensywnej aktywności fizycznej przed snem;
- Ustalenie harmonogramu snu;
- Redukcja lub rezygnacja z zażywanych substancji pobudzających;
- Unikanie drzemek w ciągu dnia;
- Zażywanie melatoniny;
- Leki przeciwlękowe i uspokajające;
- Medytacja.
Czy bezsenność da się wyleczyć?
Tak. Leczenie bezsenności wiąże się przede wszystkim z prawidłowym rozpoznaniem przyczyny zaburzenia, w niektórych przypadkach przyczyna bezsenności może być trudna do zidentyfikowania, co może wiązać się z koniecznością przeprowadzenia badań oraz konsultacjami z lekarzem specjalistą. Ważne, by pamiętać, że leczenie bezsenności wymaga czasu i cierpliwości.
Skutki długotrwałej bezsenności
Bezsenność wpływa na ogólną kondycję psychiczną i fizyczną człowieka, a przez to prowadzi do wielu negatywnych skutków oraz obniżenia jakości życia.
Najczęstsze skutki bezsenności to: zmniejszenie wydajności pracy i funkcjonowania w ciągu dnia, problemy z nastrojem i emocjami, narażenie na depresję, osłabienie układu odpornościowego, infekcje, choroby serca, problemy z trawieniem i wagą, zwiększone ryzyko wypadków.
W jaki sposób zasnąć zdrowo?
Aby zasnąć w odpowiedni sposób, ważne jest utrzymywanie stałych godzin zasypiania i wstawania, nawet w dni wolne. Nie powinno się, przynajmniej na godzinę przed pójściem spać oglądać telewizji ani korzystać z telefonu. W ciągu dnia należy unikać drzemek i ćwiczeń fizycznych późnym wieczorem. Dobrym pomysłem jest wyciszenie się przed snem, np. poprzez medytację, ćwiczenia relaksacyjne lub oddechowe. Ograniczenie papierosów, alkoholu, kofeiny lub innych substancji, które mogą zakłócać sen jest wskazane.