Wprowadzenie do metody Montessori to fascynująca podróż przez świat edukacji, który stawia na indywidualność, samodzielność i rozwijanie potencjału dziecka. Innowacyjna metoda nauczania od lat inspiruje rodziców i nauczycieli na całym świecie, a jej 10 zasad jest znanych coraz szerszej publiczności. W poniższym artykule zgłębimy „10 zasad Montessori”, które stanowią podstawę jej działania.
Czym jest 10 zasad Marii Montessori?
Dziesięć zasad metody Montessori stanowi wytyczne dla filozofii edukacyjnej stworzonej przez włoską lekarkę Marię Montessori. Zasady te stanowią pewnego rodzaju fundament całej metody i kierują procesem edukacji i nauczania zarówno dla rodziców jak i pedagogów szkolnych. Zasady tworzą spójny i kompleksowy system, którego celem jest rozwijanie potencjału każdego dziecka, kształtując samodzielność, kreatywność i odpowiedzialność.
Poznaj wady i zalety Montessori
Czy zasady Montessori muszą być stosowane na raz?
Nie, zasady Montessori nie muszą być stosowane w tym samym czasie. Metoda Montessori polega na elastyczności i dostosowaniu się do potrzeb i możliwości dziecka oraz danego środowiska edukacyjnego. Kluczowym zatem celem jest stworzenie otoczenia, które wspiera indywidualny rozwój każdego ucznia. Czy Montessori jest dla Twojego dziecka?
Zasada pierwsza – pozwól dziecku na niezależność, Ty jesteś przewodnikiem
Pierwsza zasada Montessori podkreśla centralną rolę nauczyciela (rodzica lub pedagoga) jako przewodnika w procesie nauki i rozwoju dziecka, który daje swobodę działania dziecku i samodzielnego eksplorowania otoczenia. Pamiętaj, aby dać dziecku możliwość podążania za zainteresowaniami, inicjuj zabawy i naukę, jednak bez nacisku. Obserwuj i daj dziecku możliwość wyboruj.
Najlepsza opiekunka dla Twojego dziecka!
Nie przerywaj dziecku
Powstrzymaj się od poganiania – podkreśla znaczenie samodzielnego eksplorowania świata przez dziecko i zachęca do budowy większego skupienia. W metodzie Montessori uważa się, że dzieci uczą się najefektywniej, gdy są w stanie całkowicie skupić się na danej czynności. Dlatego tak ważne jest, aby nie przerywać dziecku, gdy to jest w głębokim skupieniu nad jakąś aktywnością.
Nauczyciel lub opiekun powinien być cierpliwym obserwatorem, który dostarcza dziecku odpowiednich materiałów oraz przestrzeni do działania. Nawet komentarze podczas zabawy lub pracy mogą być rozpraszające, stąd warto doceniać efekty po zakończeniu danej czynności.
Nie dopytuj, dziecko samo Cię poprowadzi
Kolejna zasada mówi o odpowiednim sposobie komunikacji z dzieckiem, tak by ten wspierał jego rozwój. Odpowiednia komunikacja opiera się na zastąpieniu pytań, na które dziecko nie zna odpowiedzi, opisywaniem świata, nazywaniem rzeczy i sytuacji. W ten sposób dziecko stopniowo przyswaja nową wiedzę i zaczyna rozumieć coraz więcej.
Oczywiście pytania, na które dziecko zna odpowiedź powinny stanowić część dyskusji, dając tym samym szansę na wyrażenie wiedzy i budowanie większej samoświadomości. Zasada komunikacji podkreśla „delikatne” podejście do rozmowy z dzieckiem, przekazywanie wiedzy, a nie jej wymuszanie na dziecku, co ma sprzyjać budowaniu nie tylko odpowiedniej relacji, ale także samodzielnego myślenia.
Bądź przykładem dla dziecka
Wiedza o tym, że dzieci uczą się przez obserwację i naśladownictwo nie stanowi żadnej tajemnicy. Dzieci przypominają gąbki, które nasączają tym co dzieje się dookoła, są niezwykle wrażliwe na zachowania dorosłych, zarówno te pozytywne, jak i negatywne.
Codzienne czynności, takie jak mycie rąk, czytanie, układanie krzeseł po posiłku, odkładanie rzeczy na swoje miejsce przez rodzica lub opiekuna pozwala dziecku na naśladowanie zachowań i wytworzenie pozytywnych wzorców. Warto jest zatem dążyć do pozytywnych nawyków, które chcielibyśmy przekazać dziecku poprzez wykonywanie ich przez nas samych i dawanie świetnego przykładu.
Stopnie trudności dopasowane do poziomu dziecka
Nie od dziś wiadomo, że każde dziecko uczy się we własnym tempie, stąd rodzaj i tempo aktywności należy koniecznie dopasować do możliwości dziecka. W odróżnieniu od szkoły tradycyjnej, szkoła Montessori wymaga od rodziców i edukatorów, by Ci obserwowali dzieci jako jednostki, nie grupy i w ten sposób tworzyli bardziej wymagające etapy nauki dla tych dzieci, które są na to gotowe.
Zmiana poziomu trudności w zajęciach lub zabawach może odbywać się na różny sposób np. poprzez naukę większej ilości materiału, dłuższe czytanie, bardziej zaawansowane zabawki.
Podążanie od najłatwiejszych stopni trudności do najtrudniejszych
Zasada ta polega na dostosowaniu poziomu trudności i skomplikowaniu zadań do umiejętności i zainteresowań danego dziecka. W praktyce oznacza to, że nauczyciel stara się dostarczyć dziecku angażujących materiałów, odpowiednich dla wieku. Młodsze dzieci mogą pracować z prostszymi zadaniami, które pomagają rozwijać podstawowe umiejętności np. rozpoznawania kształtów lub kolorów, podczas gdy dzieci starsze skupią się na nauce czytania. Jak nauczyć dziecko czytać?
Odkładamy zabawki i pomoce naukowe na swoje miejsce
Po zakończonej aktywności tj. nauce bądź zabawie, należy zachęcić dziecko, by to odłożyło materiały na półkę, niezależnie czy jest to pokój dziecka czy przestrzeń wspólna np. klasa. Odkładanie przedmiotów ma na celu wprowadzanie nie tylko porządku, ale także naukę dziecka samodyscypliny.
Wykorzystaj to co masz w domu
Często wielu rodziców nie decyduje się na wprowadzenie metody Montessori w życie dziecka z uwagi na wysoki koszt związany ze specjalnymi pomocami edukacyjnymi i materiałami niezbędnymi do prowadzenia edukacji. Takie podejście często okazuje się błędne, ponieważ wiele materiałów możesz sam/a zrobić w domu, które świetnie sprawdzą się w edukacji dziecka.
Poniżej przedstawiamy kilka pomysłów na edukację Montessori w domu:
- Tablica do zadań domowych – stwórz tablicę, na której dziecko będzie mogło planować swoje zadania domowe, co umożliwi naukę odpowiedzialności i większą organizację czasu;
- Literki i czytanie – zestaw liter i obrazków pomogą dziecku w nauce czytania i pisania. Stwórz zestaw prostych trzy- lub czteroliterowych słów do nauki czytania i zabawy;
- Prace plastyczne i rękodzieło – zachęcaj dziecko do tworzenia własnych dzieł sztuki i projektów rękodzielniczych np. dzbanków z masy solnej, naszyjników, bukietów.
Dowolność w korzystaniu z materiałów edukacyjnych
Co takiego oznacza dowolność w korzystaniu z materiałów edukacyjnych? Dziecko samo wybiera materiały, z którymi chce pracować i przez ile czasu. Nauczyciele i opiekunowie Montessori stwarzają odpowiedni warunki, by dzieci miały dostęp do różnorodnych pomocy edukacyjnych rozwijających umiejętności i zainteresowania. Dzieci natomiast uczą się przez eksperymentowanie, zgodnie z własnym tempem i potrzebami. To podejście faje im poczucie kontroli nad nauką i zachęca do aktywnego uczestnictwa w procesie edukacji.
Ostrożność podczas używania drobnych elementów
Pomimo że metoda Montessori przykłada ogromną wagę do samodzielności dziecka, używanie narzędzi, takich jak nożyczki, noże, tarki wymaga kontroli rodzica lub nauczyciela, przynajmniej na początku aktywności. Nauka to przede wszystkim obserwacja, a nie kontrola, jednak reakcja ze strony osoby dorosłej jest wymagana w przypadkach niebezpieczeństwa lub braku umiejętności posługiwania się narzędziem.